ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ

Ο Επίκτητος 50-138 Κ.Ε. υπήρξε έλληνας στωικός φιλόσοφος.

Βίος

Ο Επίκτητος αναφέρεται ως παιδί δούλων και φέρεται ότι γεννήθηκε στην Ιεράπολη της Φρυγίας, εξ ου ενίοτε και το προσωνύμιο Ιεραπολίτης. Φθάνοντας στην Ρώμη και ο ίδιος υπήρξε δούλος δημοσίου τινός υπαλλήλου Επαφροδίτου. Σε αυτή την περίοδο φαίνεται πως παρακολούθησε τα μαθήματα φιλοσοφίας του Μουσόνιου Ρούφου. Όταν στη συνέχεια έγινε απελεύθερος, άρχισε να διδάσκει τη στωική φιλοσοφία. Ο ίδιος, ως δούλος, βαστούσε την ψυχή του ελεύθερη και εκτιμούσε ιδιαίτερα την εσωτερική ελευθερία η οποία έπαιρνε μεγαλύτερη αξία όσο σκληρότερα και απάνθρωπα ήταν τα εξωτερικά δεσμά ενός ανθρώπου. Εξαιτίας σχετικού διατάγματος του Δομιτιανού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Ρώμη και να μεταβεί στη Νικόπολη της Ηπείρου, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή. Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγεται ο ιστορικός Φλάβιος Αρριανός, ο πραγματικός καταγραφέας των φιλοσοφικών του απόψεων, καθώς ο ίδιος δεν άφησε κανένα σύγγραμμα.

Φιλοσοφία

Επίκεντρο της φιλοσοφίας του Επίκτητου είναι ο άνθρωπος και η εκπαιδευτική αγωγή του. Η εκπαίδευση για τον φιλόσοφο είναι το μέσο με το οποίο μπορεί να κατοχυρώσει ο άνθρωπος την ελευθερία του. Μέσω της άσκησης της φιλοσοφίας ο άνθρωπος μπορεί να διακρίνει τα πράγματα που βρίσκονται υπό την εξουσία του από εκείνα που δεν βρίσκονται υπό την εξουσία του. Το σώμα μας, για παράδειγμα, τα παιδιά μας, το περιβάλλον μας είναι πράγματα που δεν βρίσκονται υπό την εξουσία μας (ουκ εφ' ημίν). Τα διανοήματά μας, ωστόσο, οι σκέψεις μας δηλαδή και οι κρίσεις μας είναι κτήμα μας (εφ' ημίν) και οριοθετούν την εσωτερική ελευθερία μας, η διαφύλαξη της οποίας είναι για τον φιλόσοφο το υπέρτατο αγαθό.

Έργα

Όπως προειπώθηκε ο Αρριανός ήταν εκείνος ο οποίος κατέγραψε τις φιλοσοφικές απόψεις του σε οκτώ βιβλία με τον γενικό τίτλο Διατριβαί, από τα οποία όμως έχουν διασωθεί μόνον τέσσερα. Ο Αρριανός είναι και ο καταγραφέας της διδασκαλίας που παρατίθεται στο Εγχειρίδιον, ένα είδος συνοπτικής παρουσίασης των Διατριβών. Το έργο του εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους φιλοσόφους του Νεοπλατωνισμού αλλά και από την χριστιανική Εκκλησία. Από τον Σιμπλίκιο διασώθηκε ένα υπόμνημα γραμμένο τον 6ο αι. και από τον Γεώργιο Λεκαπηνό άλλο ένα γραμμένο κατά τον 14ο αι. Το συνολικό έργο του μεταγράφηκε σε μικρογράμματη γραφή (Στουδιτική) κατά το 900 υπό την επιμέλεια του Αρέθα.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

* Πελεγρίνης, Θ., Λεξικό της Φιλοσοφίας, Ελληνικά Γράμματα, (Αθήνα, 2004)
* Windelband W. - Heimsoeth H., Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, Τομ. Α΄, Μ.Ι.Ε.Τ. (Αθήνα 2001 δ΄)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια