ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ

ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Κένταυρος είναι πλάσμα της Ελληνικής μυθολογίας, πιθανώς ως ιδεατή απεικόνιση των έντονων καιρικών φαινομένων που ακολουθούν παρατηρώντας την ταχύτητα των νεφών. [εκκρεμεί παραπομπή] Στην ιστορία και την τέχνη οι κένταυροι απεικονίζονται μεν ανθρωπόμορφοι, με ανθρώπινο το άνω τμήμα του κορμού, και ζωικό (αλογίσιο) το κάτω. Ως ιδιοσυγκρασίες, όμως, φαίνεται πως δεν ήταν αρκετά ισορροπημένοι και παρουσιάζονται ως είδη πρωτόγονα που όφειλαν περισσότερα στη ζωική φύση τους παρά στην ανθρώπινη κληρονομιά τους. Ο μύθος τους τοποθετεί στη Θεσσαλία, στην κατεξοχήν μαγική γη της ελληνικής επικράτειας με πλούσια στοιχεία μετεωρολογικής παρατήρησης που έδιναν έτσι λαβή για τις φημισμένες μάγισσες, στις οποίες θα αφιερώσουμε μια ξεχωριστή σπουδή. Έτσι η μυθολογική παρουσία τους στη θεσσαλική γη ξεκινά από έναν γηγενή βασιλιά των Λαπίθων.

Στα ελληνικά έργα τέχνης η τυπική απεικόνιση των Κενταύρων είναι εκείνη που τους δείχνει να επιτίθενται στους Λαπίθες, εμπλεκόμενοι σε πράξεις βιασμού και λεηλασίας, όπως και στην γαμήλια τελετή του Πειρίθου. Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η παρουσία τους ήταν συμβολική των απεριόριστων και απρόβλεπτων ιδιοτήτων του φυσικού κόσμου, που παρατηρούνται από την ηλιοφάνεια μέχρι τις καταιγίδες και στην ύφεση των τελευταίων, εκτός ίσως από την περίπτωση του κένταυρου Χείρωνα.

Κατά τον ίδιο τρόπο η λογοτεχνική παρουσία τους στο μύθο είναι συχνά συμβολική της πολιτισμικής ανάγκης να καθιερωθεί -να επανακαθιερωθεί μάλλον- η κυριαρχία σε αυτό που οι Έλληνες της αρχαιότητας αντιλαμβάνονταν ως δική τους σφαίρα γνώσης και επιρροής. Οι ελληνογενείς ήρωες έπρεπε για να καθιερώσουν την παρουσία του πολιτισμού τους σε έναν ευρύτερο κόσμο να το μεταδώσουν επί κατορθωμάτων, δαμάζοντας μυθικά ή υπερφυσικά πλάσματα, που δεν ήταν τίποτε άλλο από την επίδειξη της γνώσης τους επ΄ αυτών. Παρόμοια ήταν επίσης και άλλα μη ανθρώπινα τέρατα όπως ήταν η Σκύλλα, η Χάρυβδη, η Χίμαιρα ή η Σφίγγα που απεικόνιζαν την ιδεατή γνώση της παρατήρησης του ελληνικού πολιτισμού στον τότε ευρύτερο κόσμο.

Υβριδικά ημιανθρώπινα πλάσματα τέτοια όπως ήταν οι κένταυροι ίσως αντιπροσώπευαν τις εισβολές των αρνητικών όψεων της φύσης στον κόσμο της δικαιοδοσίας των Ελλήνων. Σε ένα ευρύτερο ψυχολογικό πλαίσιο πρόκειται για την εισβολή του ενσυνείδητου γνωστικού κόσμου στις επικράτειες της καθημερινής συνείδησης, η αρχική σύγκρουση ανάμεσα στις απειλητικές μορφές ενός άγνωστου και σκοτεινού κόσμου και τον τακτοποιημένο κόσμο της απλής, για την εποχή εκείνη, λογικής συνείδησης. Τούτη η πρωτογενής φαινομενική σύγκρουση είναι η ίδια -αν και με διαφορετική μορφή- με τη φαινομενική επίσης σύγκρουση ανάμεσα στο διονυσιακό και το απολλώνιο στοιχείο, που όμως στη πραγματικότητα συμβάδιζαν στο βίο των αρχαίων Ελλήνων ως αναγκαία διασκέδαση και ανώτερη γνώση αντίστοιχα.

Σημαντικότεροι μύθοι

Η Σπηλιά του Χείρωνα

Oι τοπικοί θρύλοι αναφέρουν μέχρι σήμερα την ύπαρξη της σπηλιάς του Κένταυρου Χείρωνα λίγο έξω από το χωριό Μηλιές, σε μαγευτική τοποθεσία, κοντά στην μεγάλη μεταλλική σιδηροδρομική γέφυρα του Ταξιάρχη (ή γέφυρα Ντε Κίρικο).

Η εκδοχή αυτή αναφέρεται στο δοκίμιο του λόγιου και συγγραφέα Ρήγα Καμηλάρη με τίτλο «ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΑΙ, ΛΟΓΟΙ, ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ - ΜΕΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΗΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΥΤΩΝ - έκδοση Α. Κωνσταντινίδου – Αθήνα 1897». Ειδικότερα, ο Ρήγας Καμηλάρης συσχετίζει την σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα με αυτή την άγρια και σχετικά απρόσιτη τοποθεσία και τη βαθιά ρεματιά όσο και τα ίχνη που υπάρχουν στον βράχο, και τα οποία μέχρι σήμερα οι κάτοικοι τα γνωρίζουν, ταυτισμένα όμως με στοιχεία Χριστιανικά. Ο Καμηλάρης αναφέρει ότι η σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα είναι η σπηλιά που βρίσκεται ακριβώς στην ρίζα του βράχου που σήμερα είναι το εξωκλήσσι του Ταξιάρχη. Για να προσεγγίσουμε την περιοχή, θα πρέπει να ανηφορίσουμε στο μονοπάτι που ξεκινά προς τα δεξιά αμέσως μόλις περάσουμε την μεγάλη μεταλλική σιδηροδρομική γέφυρα Ντε Κίρικο.

Η σπηλιά αυτή σήμερα είναι αχρησιμοποίητη, ως πρόσφατα όμως την χρησιμοποιούσαν σαν χώρο σταυλισμού ζώων (προβάτων & κατσικιών) και εξωτερικά συμπληρώνεται με λιθόκτιστο τοίχο για το σκοπό αυτό. Λέγεται ότι από το εσωτερικό της σπηλιάς υπάρχει μονοπάτι που διαπερνά το βουνό και επικοινωνεί με αντίστοιχη σπηλιά στην περιοχή "Μαλάκι" ή μακρύτερα, μέχρι το λόφο της Γορίτσας στα Ανατολικά της πόλης του Βόλου.

Από την ως άνω έκδοση του 1897, αντιγράφουμε – διατηρώντας επακριβώς την σύνταξη και την γλώσσα – την περιγραφή που κάνει ο Ρήγας Καμηλάρης για την περιοχή του Ταξιάρχη…

«………με τα σπήλαιά του, άτινα περιβάλλουσι φοβεροί λαικοί μύθοι, τοπίον φαραγγώδες καταπλήττον την όρασιν δια την μεγαλομέρειαν, μικρογραφία χαρίεσσα των Τεμπών.»
Και αμέσως παρακάτω, στην υποσημείωση στην σελίδα 84, αναφέρεται ειδικότερα σε ένα από τα σπήλαια της περιοχής, το οποίο θεωρεί ως το σπήλαιο του Κένταυρου Χείρωνα:

… (1) Tό έτερον τούτων ού εκ της κορυφής κρέμανται σταλαγμίται και μυθολογείται ότι έχει έξοδον εις το Μαλάκι, δηλ. εις απόστασιν τριών ωρών, λέγεται ότι είναι «το άντρον του Κενταύρου Χείρωνος». Τούτο φαίνεται πιθανόν δια τους εξής λόγους:

Α. Οι Κένταυροι είναι δαίμονες της καταιγίδος της αθροιζομένης εις τας κορυφάς των ορέων και έχουσι μητέρα την νεφέλην την χέουσαν χειμάρρους βροχής – χείμαρρος δε μέγας διαρρεί την θέσιν ταύτην.
Β. Ο Χείρων ώκει εις τας αγρίας χαράδρας του Πηλίου, και τοιαύτη εκ των φοβερωτέρων είναι ο Ταξιάρχης.
Γ. οι Κένταυροι οικούσιν εις τα όρη αντηχούντες εκ των φοβερών κραυγών (Τηλεβόας, Ερίγδουπος) – φοβερά δε είναι η παραγομένη εν τω Ταξιάρχη βοή και αντήχησις εκ του καταρρέοντος χειμάρρου.
Δ. φοιτώσιν εις τα δάση (Υλαίος, Δρύαλος) δάσος δε μέγα ήν και είναι εκεί.
Ε. μάχονται δια των υπ’ αυτών εκριζουμένων δένδρων και βράχων, τοιούτους πελωρίους βράχους και μέγιστα δένδρα εκριζώνει μετά φοβερού πατάγου ο εκεί χείμαρρος.
Στ. είναι ταχείς και ορμητικοί – και τοιούτος είναι ο παραρρέων χείμαρρος.

Έπειτα το ότι υπάρχει βωμός ιερός των Ταξιαρχών (Κενταύρων;) εις το άκρον διαδρόμου, ού μέρος είναι οφθαλμοφανώς λαξευτόν, όστις διάδρομος κείται εις το μέσον κατακαθέτου βράχου ιλιγγιώδους ύψους, ένθα αναβαίνουσιν ουχί ακινδύνως δια βαθμίδων, το ότι υπάρχει λαική παράδοσις, ότι ο Ταξιάρχης διήλθεν έφιππος και έταμε δια ρομφαίας τον βράχον και κατασκεύασε τον διάδρομον, το ότι υπάρχουσιν επί του ρηθέντος διαδρόμου οπαί, άς δεικνύουσιν οι άνθρωποι ως ίχνη του ίππου του Ταξιάρχου, ενώ ούτε υπό των ζωγράφων ουδέ υπό των συναξαριστών παρίστανται έφιπποι οι άγγελοι και εξ ού ο κ. Παππαδόπουλος ο Κεραμεύς είκαζεν ότι πρόκειται περί Κενταύρων (= ιππανθρώπων), το ότι συνήθως τα χριστιανικά ιερά ιδρύοντο επί προηγουμένων τοιούτων Ελληνικών, πάντα ταύτα καθιστώσι πιθανήν την γνώμην ότι το εν λόγω σπήλαιον είναι του «Κενταύρου Χείρωνος το άντρον»…

Κένταυροι Φολόης

Οι Κένταυροι απεικονίζονται σαν μυθικά όντα στα διασωθέντα μάρμαρα του δυτικού αετώματος του Ναού του Δία, τα οποία φυλάσσονται στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας . Η φαντασία των αρχαίων Ελλήνων τους ήθελε να έχουν σώμα αλόγου και από τον τράχηλο, και πάνω στήθος, χέρια και κεφάλι ανθρώπου. Ο Διόδωρος (Δ΄12) αναφέρει ότι, όταν οι Κένταυροι νίκησαν τους Λάπιθες, κατέβηκαν στην Ηλεία και κατέλαβαν την Φολόη. Από εκεί λήστευαν και φόνευαν τους διερχομένους και τους κατοίκους της περιοχής. Οι κάτοικοι, φοβισμένοι και τρομαγμένοι που πρώτη φορά έβλεπαν από μακριά άλογα, (το πάνω μέρος των οποίων ήταν ανθρώπινο) να χάνονται στο δάσος και στα ρέματα, τους απεικόνιζαν στη φαντασία τους σαν τέρατα με αλογίσιο σώμα.

Ο Φόλος

Ένας από τους Κενταύρους ήταν και ο Φόλος, γιος του Σειληνού και της Νύμφης Μελίας [εκκρεμεί παραπομπή] και φίλος του Ηρακλή. Εκ διαδοχής από τον προπάππου του ήταν φύλακας του υπερμεγέθους πιθαριού (βαγενιού) με το κρασί των μεγαλόσωμων Κενταύρων, το οποίο τους είχε προσφέρει ο Διόνυσος, με εντολή να το φυλάξουν και να το ανοίξουν μόνο όταν εμφανιστεί ο Ηρακλής.[εκκρεμεί παραπομπή] Σύμφωνα με τους μύθους που αναφέρει ο Ρισπέν, (1963, σ270), το κρασί είχε δοθεί στον Φόλο από τον Διόνυσο, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης διότι ως διαιτητής στη διαμάχη του τελευταίου με τον Ηρακλή για την κατοχή της Νάξου, ο Φόλος αποφάνθηκε υπέρ του.

Ο Ηρακλής

Ο Ηρακλής πήρε την εντολή από τον Ευρυσθέα να κάνει τον τρίτο άθλο του, να συλλάβει δηλαδή ζωντανό τον Ερυμάνθιο κάπρο[1], που ζούσε στο όρος της Λαμπείας, Ερύμανθος. Ο κάπρος κατάστρεφε τις περιοχές τις Ψωφίδος (Αρκάδων) και Λασιωνίων (Ηλείων). Ο Ηρακλής πέρασε πρώτα από τη σπηλιά του Κένταυρου Φόλου, προκειμένου να πάρει πληροφορίες σχετικά με το ζώο.

Το πιθάρι

Ο Φόλος έτρωγε κρέατα ωμά όπως όλοι οι Κένταυροι, αλλά για να ευχαριστήσει τον Ηρακλή του προσέφερε ψητά. Ο Ηρακλής ζήτησε κρασί, αλλά όταν ο Φόλος θυμήθηκε την επιθυμία του Διόνυσου, δίστασε να ανοίξει το πιθάρι φοβούμενος τους άλλους Κενταύρους. Κατόπιν προτροπής του Ηρακλή άνοιξε το βαγένι με το χιλιόχρονο κρασί και του έδωσε να πιεί σε ασημένιο κύπελο (τάσι). Η ευωδιά του παλιού δυνατού κρασιού απλώθηκε γρήγορα στις ρεματιές και στο δάσος. Ο φόβος του δεν άργησε να επαληθευτεί.

Η συμπλοκή και η Νεφέλη

Τα δέντρα έτριζαν, καθώς οι Κένταυροι έφταναν στην σπηλιά για να το αρπάξουν. Ο Φόλος κρύφτηκε από το φόβο του, ενώ ο Ηρακλής ρίχτηκε στη μάχη μαζί τους, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει όντα, τα οποία έχοντας μητέρα τη Θεά Νεφέλη είχαν ταχύτητα αλόγου, υπερβολική δύναμη δισώματων θηρίων, ανθρώπινη λογική και εμπειρία. Άλλοι του επιτίθενται έχοντας σαν όπλα μεγάλα ξύλα, άλλοι με μεγάλες πέτρες, άλλοι με μεγάλες λαμπάδες από τα καμένα δέντρα και άλλοι με φοβερά τσεκούρια. Στη μάχη τους βοηθούσε όμως και η Νεφέλη, ρίχνοντας καταρρακτώδη βροχή για να γλιστράει ο Ηρακλής, τη στιγμή που οι Κένταυροι είχαν τέσσερα πόδια. Η μάχη ήταν φοβερή. Ο Ηρακλής έδιωξε αρχικά τον Άγχιο και τον Άγριο, πετώντας τους δαυλιά που φώτιζαν τη σπηλιά. Με τα φαρμακερά βέλη που είχε βάψει από το αίμα της Λερναίας Ύδρας, τους σημάδευε και τους χτύπαγε με το ρόπαλο. Τους καταδίωξε μέχρι το ακρωτήριο Μαλέα.

Εξόντωση των Κενταύρων

Τους περισσότερος τους εξόντωσε ενώ οι υπόλοιποι, μαγεμένοι από τους ήχους των σειρήνων, πέθαναν από την πείνα. Οι υπόλοιποι Κένταυροι έφυγαν. Ο Κένταυρος Νέσσος πήγε στο ποταμό Εύηνο, όπου παρενοχλούσε ερωτικά τη σύζυγο του Ηρακλή Δηιάνειρα, η οποία αργότερα σκοτώθηκε από αυτόν. Ο Ηρακλής, χωρίς να το θέλει, ετόξευσε προς τον Έλατο και πλήγωσε τον Χείρωνα (φίλο του), ο οποίος παραιτήθηκε από την αθανασία γιατί οι πόνοι ήταν φρικτοί από το βέλος που ήταν ποτισμένο από τη Λερναία Ύδρα.

Ο Κένταυρος Όμαδος έφυγε για την Αρκαδία όπου παρενοχλούσε και αυτός την αδερφή του Ευρυσθέα Αλκυόνη. Ένας από τους Κενταύρους της Φολόης, ο Ευρυτίονας γύρισε πίσω στην περιοχή και πήγε στην Ώλενο της Αχαΐας προκειμένου να πάρει βίαια πάλι την κόρη του Δεξαμενού. Αργότερα σκοτώθηκε και αυτός από τον Ηρακλή. Οι Κένταυροι διασκορπιστήκαν από το Μαλέα μέχρι την Τυρηνία, όπου άλλοι πέθαναν από την πείνα και άλλοι μαγεύτηκαν από το άσμα των σειρήνων. Στη συμπλοκή σκοτώθηκαν πολλοί επιφανείς Κένταυροι, ο Δάφνις, ο Αμφίων, ο Όρειος, ο Ιπποτίων, ο Φρύξος, ο Θηρεύς, ο Αργείος, ο Δούπων, ο Ισοπλής και ο Μελαγχαίτης.

Ο θάνατος του Φόλου

Κατόπιν, ο Ηρακλής επανήλθε στη Φολόη, όπου βρήκε το φίλο του Φόλο να πεθαίνει, μιας και στην προσπάθεια του να θάψει τους συγγενείς Κενταύρους, επιχείρησε να περιεργαστεί ένα βέλος, που προηγουμένως θαύμαζε. Αυτό του διέφυγε και τον τραυμάτισε στο μεγάλο δάχτυλο του δεξιού ποδιού του και έτσι από το δηλητήριό του, πέθανε. Τότε λοιπόν, ο Ηρακλής τον έθαψε μεγαλοπρεπώς στην περιοχή που σκοτώθηκε και για να τον τιμήσει έδωσε στο δάσος και στην περιοχή το όνομα Φολόη. Ο τάφος στο Αντρώνι Ηλείας κοντά στην θέση Κροϋφίκου λεγεται ότι είναι του Κένταυρου Φόλου, όπου αναπτύχθηκε η αξιόλογη πόλη της αρχαιότητας Λασιών. Κατόπιν, ο ήρωας έφυγε να κυνηγήσει τον Ερυμάνθιο Κάπρο.

ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ, ΥΠΗΡΞΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ;



Μέσα από τους δαιδαλώδεις διαδρόμους της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας συχνά αναδύονται, θα λέγε κανείς, παρουσίες αινιγματικές, όπως για παράδειγμα εκείνη του Μινώταυρου, οι οποίες δεν συνάδουν με  την αισθητική των αρχαίων Ελλήνων και ξινίζουν κάθε μελετητή, προκαλώντας παράλληλα πολλά ερωτήματα για την υπόσταση και την καταγωγή τους. Μια από τις αινιγματικές παρουσίες του αρχαίου ελληνικού μύθου είναι εκείνη των Κενταύρων, των ανθρώπωναλόγων, που φέρονται να κατοικούσαν κυρίως στο Πήλιο της Μαγνησίας. Μισοί άνθρωποιμισοί άλογα, δεν εξοβελίσθηκαν σε σκοτεινά υπόγεια, όπως ο άνθρωποςταύρος της Κρήτης, αλλά συχνά απέκτησαν ιδιάζουσα θέση ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες  ημίθεους και ήρωες, αναλαμβάνοντας ακόμα και αυτό τον ρόλο του παιδαγωγού τους, όπως ο Κένταυρος Χείρων.

H αρχαία ελληνική μυθολογία διακρίνεται για την ιδιαίτερη τάση της προς τον ανθρωπομορφισμό, καθώς και για την υπερανεπτυγμένη αίσθηση του μέτρου και της αρμονίας, η οποία την διακρίνει, όπως εξάλλου και ολόκληρη την ελληνική σκέψη και αισθητική. Ωστόσο, ανάμεσα στις ανθρωπόμορφες εικόνες των ολύμπιων θεών, των ημίθεων και των ηρώων, των οποίων η εμφάνιση αγγίζει την τελειότητα, αναφαίνονται και κάποιες αλλόκοτες μορφές, που αποτελούνται από συνθέσεις μελών του ανθρώπινου, κατά βάση, σώματος και άλλων εκπροσώπων του ζωικού βασιλείου. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν οι Κένταυροι, σε κάποιους από τους οποίους μάλιστα, όπως ο Χειρών, η ελληνική μυθολογία επιφύλαξε εξέχοντα ρόλο.

Τι ήταν, άραγε, αυτά τα περίεργα πλάσματα, τα μισά άνθρωποιμισά άλογα, που έγιναν δεκτά με τόση φυσικότητα από τον λάτρη του κάλλους και της αρμονίας αρχαίο Έλληνα; Ήταν απλώς δημιουργήματα της φαντασίας ή είχαν και κάποια ιστορική παρουσία σε μια δεδομένη στιγμή; Από πού προέρχονταν και ποια ήταν η αληθινή τους φύση; Μήπως επρόκειτο για αμιγώς συμβολικές μορφές, και αν ναι, τότε τι συμβόλιζαν; Οι απόψεις για τους Κενταύρους, για το αν υπήρξαν πράγματι κάποια στιγμή στο ιστορικό προσκήνιο, καθώς και για την πραγματική φύση και καταγωγή τους ποικίλλουν. Αφού εξετάσουμε αναλυτικά τις μαρτυρίες που μας παρέχει η μυθολογία για την παρουσία τους, θα δούμε στη συνέχεια πώς τέτοια περίεργα πλάσματα κατάφεραν να εισδύσουν στην ελληνική μυθολογία.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Κένταυροι ήταν μια φυλή «τερατωδών» υπάρξεων, οι οποίες είχαν ανθρώπινο κεφάλι, κορμό και χέρια, ενώ από τη μέση και κάτω είχαν αλογίσιο σώμα. Κατοικούσαν κυρίως στα δάση του ό ρους Πηλίου της Μαγνησίας, στην αρχαία Θεσσαλία, όπου ζούσαν σε σχεδόν άγρια κατάσταση. Φημολογείται ότι κατάγονταν από τον Ιξίονα, γιο του Φλεγύα, βασιλιά των Λαπίθων. Ο μύθος λέει πως εκείνος δίνοντας δείγματα του κακού χαρακτήρα του είχε δολοφονήσει με δόλο τους γονείς της συζύγου του. Κατόπιν προσέφυγε στον Δία, ο οποίος και δέχθηκε να τον εξαγνίσει από το μίασμα των φόνων που τον βάρυνε. Ο βασιλιάς των θεών, μάλιστα, τον συμπάθησε τόσο, ώστε τον κάλεσε σε θεϊκό γεύμα στον Όλυμπο, όπου ο Ιξίων μέθυσε και, παραγνωρίζοντας τη θεϊκή τιμή που του αποτιόταν, θέλησε να αποπλανήσει την Ήρα και να συνευρεθεί μαζί της. Υπέθετε ότι και αυτή θα συναινούσε στις ορέξεις του και ότι θα εκμεταλλευόταν δεόντως την ευκαιρία προκειμένου να εκδικηθεί τον Δία για τις συχνές απιστίες του. Ο Ζευς, όμως, μαντεύοντας τις προθέσεις του Ιξίονα, έδωσε σε ένα σύννεφο τη μορφή της συζύγου του και ο Ιξίων, υπερβολικά μεθυσμένος, δεν κατάλαβε την απάτη με αποτέλεσμα να συνευρεθεί με το σύννεφο Ήρα. Ο Δίας τον συνέλαβε επ’ αυτοφώρω και τότε πρόσταξε τον Ερμή να τον μαστιγώσει ανηλεώς έως ότου εκείνος επαναλάβει τη φράση: «Πρέπει να τιμάμε τους ευεργέτες μας». Κατόπιν τον έδεσε σε έναν πύρινο τροχό που περιστρεφόταν αέναα στον ουρανό. Η ψεύτικη Ήρα μετά τη συνεύρεση της με τον Ιξίονα ονομάσθηκε Νεφέλη (σύννεφο) και γέννησε το απόβλητο παιδί αυτής της επαφής, που ήταν ένα δίμορφο ον, το οποίο έλαβε το όνομα Κένταυρος. Εκείνος μεγαλώνοντας συνευρέθηκε με τη σειρά του με τις φοράδες της Μαγνησίας, με αποτέλεσμα να γεννηθούν οι αλογοκένταυροι, με το τετράποδο, αλογίσιο σώμα από τη μέση και κάτω και ανθρώπινο από τη μέση και πάνω.

Γνωστοί οι Κένταυροι έγιναν κυρίως από τη διαμάχη τους με τους γειτονικούς τους Λαπίθες, με τους οποίους τους χώριζε μια βαθιά έχθρα, μολονότι μυθολογικά είχαν την ίδια καταγωγή, από τον προγονό τους Λαπίθη βασιλιά Ιξίονα. Όταν ένας άλλος βασιλιάς των Λαπίθων, ο Πείριθος, τους κάλεσε στον γάμο του με την Ιπποδάμεια, εκείνοι δεν μπόρεσαν να ελέγξουν τον εαυτό τους και, αφού πρώτα μέθυσαν από το πολύ κρασί, που για πρώτη φορά γεύονταν, ακολούθησαν το παράδειγμα του προγόνου τους Ιξίονα και, προσβάλλοντας τον υψηλό τους οικοδεσπότη, προσπάθησαν να ασελγήσουν στη νύφη του, καθώς και στα νεαρά αγόρια που παρευρίσκονταν στον γάμο. Περιγράφοντας αυτή τη συμπεριφορά τους ο μύθος αφ’ ενός καταδεικνύει πως ήταν γνήσιοι απόγονοι του Ιξίονα, αφού μιμούντο επακριβώς τις πράξεις του και αφ’ ετέρου αφήνει εντέχνως να διαφανεί η ημιάγρια κατάσταση στην οποία ζούσαν οι Κένταυροι. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ακολούθησε μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπίθων, η οποία διήρκεσε μέχρι τη νύκτα και στο τέλος της οποίας οι Κένταυροι νικήθηκαν κατά  κράτος. Βοηθός των Λαπίθων σε αυτό τον πόλεμο στάθηκε ο Αθηναίος βασιλιάς Θησέας, ο οποίος μετά την νικηφόρο για τον ίδιο και τους συμμάχους του έκβαση της μάχης οδήγησε τους Κενταύρους στη χώρα των Αιθίκων,  μια περιοχή κοντά στο όρος Πίνδος, αναγκάζοντας τους να εγκαταλείψουν το Πήλιο. Εκείνοι όμως ανασυγκρότησαν γρήγορα τις δυνάμεις τους και εισέβαλαν στην περιοχή των Λαπίθων, τους νίκησαν και τους κατέσφαξαν, αναγκάζοντας όσους επέζησαν να εγκατασταθούν στη Φολόη της Ήλιδας, κοντά στον Μαλέα.

Πηγή και συνέχεια του θέματος: http://www.apologitis.com/gr/ancient/kentayroi.htm

Υπήρξαν άραγε οι Κένταυροι;



Κατασκευασμένος σκελετός Κένταυρου, για διδακτικούς σκοπούς (ενάντια στο πίστευε και μη ερεύνα) μέσα σε προθήκη βιβλιοθήκης πανεπιστημίου.

Το εκπληκτικό, όμως, αυτό «παλαιοντολογικό εύρημα» δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα ακόμη «έργο τέχνης», το οποίο κατασκευάσθηκε από τον Ουίλλερς Μπιλ, καλλιτέχνη και καθηγητή βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Οσκος. Ο Ουίλερς κατασκεύασε τον εν λόγω σκελετό χρησιμοποιώντας οστά αλόγου πόνυ και ανθρώπου (τα ανθρώπινα οστά προέρχονταν από σκελετό ο οποίος χρησιμοποιείτο σε μάθημα ανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν και είχε αντικατασταθεί λόγω παλαιότητας από έναν πλαστικό), τα οποία εμπότισε συστηματικά με τσάι για να λάβουν ένα βαθύ καφέ χρώμα και να φαίνονται έτσι, πολύ παλαιά.

Το «παλαιοντολογικό εύρημα», αφού φιλοξενήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Μάντισον (πρώην Κέντρο Τεχνών Μάντισον), καθώς και σε εκθετήρια διαφόρων αμερικανικών πανεπιστημίων, αποθηκεύθηκε από τον κατασκευαστή του Ουίλερς στον αχυρώνα ενός φίλου του. Ο σκοπός του Ουίλερς ήταν διττός, αφενός ως καλλιτέχνης επιδίωξε να οδηγήσει τους θεατές του δημιουργήματος του σε μία βαθύτερη αντίληψη της ψυχολογίας των αρχαίων Ελλήνων, από αυτή που συνήθως έχουν, παρουσιάζοντας τους αναπαράσταση μυθολογικών πλασμάτων. Από την άλλη πλευρά, ως επιστήμων θέλησε να τους μεταδώσει τον σκεπτικισμό, δηλαδή την αίσθηση της αβεβαιότητας, όσο αφορά τις αισθήσεις τους και το πνεύμα της αμφισβήτησης, όσο αφορά τις οποιουδήποτε είδους αυθεντίες, είτε πρόκειται περί προσώπων, είτε πρόκειται περί κειμένων.

Το 1992 οι καθηγητής ζωολογίας Νηλ Γκρήνμπερκγ και Καλών Τεχνών Μποβέ Λυόν, του Πανεπιστημίου του Τενεσσί στο Νόξβιλ αγόρασαν τον «σκελετό του Κενταύρου» από τον καθηγητή Ουίλερς και το 1994 τον τοποθέτησαν σε περίοπτη θέση στην προαναφερθείσα πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη. Ο «σκελετός» τοποθετήθηκε εν γνώσει και με την άδεια της Πάουλα Κάουφμαν και του Αλ Μπερστάιν, προϊσταμένης των βιβλιοθηκών και πρώην διευθυντή προγράμματος σπουδών του του Πανεπιστημίου του Τενεσή αντίστοιχα. Το σκπετικό τους όσο αφορά τον λόγο της τοποθέτησης ενός πλαστού «παλαιοντολογικού ευρήματος» σε ακαδημαϊκό χώρο, δεν απείχε πολύ από εκείνο του καθηγητή Ουίλερς. Για τη μεν Π. Κάουφμαν το έκθεμα αποτελούσε ένα πολύτιμο μάθημα σκεπτικισμού προς τους φοιτητές, ούτως ώστε να εξετάζουν πάντοτε και να μη δέχονται a priori καμία αυθεντία, από όπου κι αν αυτή προέρχεται: πολιτική, επιστημονική ή θρησκευτική.

Για τον δε Α. Μπερστάιν το ζήτημα στο σύνολο του αποτελούσε μία εξόχως κατάλληλη διδακτική μέθοδο, η οποία, δια μέσου της αποδοχής ή απόρριψης, οδηγεί τον σημερινό φοιτητή και αυριανό επιστήμονα στην απόκτηση του σημαντικότερου στοιχείου της επιστημονικής του κατάρτισης: της επιστημολογικής του αυτοσυνειδησίας. Με αυτή την προοπτική το έκθεμα λειτουργεί όπως ένας ακαδημαϊκός καθηγητής, ο οποίος μετά από μία πολύ πειστική και καθ’ όλα επιστημονικοφανή ανάπτυξη ενός συγκεκριμέμενου θέματος αποκαλύπτει στους φοιτητές του ότι σε ποσοστό 90% όσα τους είχε πει δεν είναι αληθινά. Το αποτέλεσμα αυτής της ανορθόδοξης διδακτικής μεθόδου είναι το εξής σημαντικό: οι φοιτητές δεν πρέπει να εκλαμβάνουν τίποτε ως δεδομένο, ακόμη και αν αυτό περιβάλλεται φαινομενικά με το αναμφισβήτητο κύρος της επιστημονικής αυθεντίας. Όσο απογοητευτική και να ακούγεται για τους θιασώτες της ιστορικής ύπαρξης των Κενταύρων ως «ανθρώπων-αλόγων», αυτή είναι η αληθινή ιστορία του σκελετού που εκτίθεται στο Πανεπιστήμιο του Τενεσή. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα αμιγώς ανθρώπινο κατασκεύασμα.

Υπάρχει όμως ένα μυστήριο στην υπόθεση, το οποίο πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Εξετάζοντας το συγκεκριμένο θέμα τόσο από ψυχολογική όσο και από θρησκευτική άποψη, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι, εκτός από τα διάφορα κίνητρα και σκοπούς, τα οποία όπως είδαμε ποίκιλλαν ανά εποχή, η αποδοχή ομοιωμάτων ή λειψάνων μυθολογικών πλασμάτων ως αληθινών τελικά κρύβει κάτι βαθύτερο από μία διελκυστίνδα μεταξύ των πιστών των μυθολογικών παραδόσεων και των οπαδών της θετικής σκέψης. Η πίστη στην ύπαρξη Γιγάντων, Κενταύρων, Τριτόνων, Γοργόνων και άλλων ανθρωπόμορφων μυθολογικών όντων αντανακλά την ύπαρξη της διπλής φύσης του ανθρώπου, της πρωτόγονης (ζωικής), από τη μία πλευρά και της πολιτισμένης (ανθρώπινης) από την άλλη. Ο άνθρωπος, όπως πολύ σωστά επισήμανε τον περασμένο αιώνα η διάσημη Βρετανή καθηγήτρια Τζ. Ε. Χάρισσον ερμηνεύοντας το φαινόμενο του διονυσιασμού στην κλασική Ελλάδα, εμπερικλείει όλες τις τάσεις και όλες τις μορφές της μακράς εξελικτικής του πορείας, από το θηρευτικό ζώο, μέχρι τον δημιουργό του Παρθενώνα. Αρκεί μόνο κάθε εποχή με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της να ευνοήσει κάποια από αυτές του τις τάσεις και τότε εκείνη θα αναφανεί σε όλο της το μέγεθος.

Ο πόλεμος με τη φρίκη και τη βιαιότητα του είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των ισχυρισμών, αφού αναδεικνύει πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας, άγνωστες έως τη στιγμή εκείνη. Οι Κένταυροι ως «άνθρωποι-άλογα» ίσως εκφράζουν αυτή την ενστικτώδη γνώση της διττής φύσης του ανθρώπου, πρωτόγονης και πολιτισμένης συγχρόνως. Η πίστη σ’ αυτή τη διττή φύση του ανθρώπου δε διαφαίνεται μόνο στη μυθολογία, αλλά και στην αρχαία θρησκεία και κυρίως στη λατρεία του θεού Απόλλωνα (ανθρώπινου στοιχείου) ή του θεού Διονύσου (ζωικού στοιχείου) ταυτόχρονα. Στον Χριστιανισμό έλαβε τη μορφή του πνευματικού αγώνα του ανθρώπου εναντίον των παθών (ζωικού στοιχείου), με σκοπό την απόκτηση των αρετών (ανθρώπινου στοιχείου). Η απεμπόληση, όμως, του ενός από τα δύο στοιχεία και όχι της αρμονικής συνύπαρξης και των δύο όψεων της ανθρώπινης φύσης, πράγμα το οποίο διδάσκει η μυθολογία, οδήγησε και συνεχίζει να οδηγεί τις ανθρώπινες κοινωνίες στον εκφυλισμό: ο άνθρωπος μετατρέπεται σε σαρκοβόρο θηρίο ή παχιά αγελάδα.



Πηγή: Περιοδικό Crypto, τεύχος 1, άρθρο «Σκελετός Κενταύρου στο πανεπιστήμιο του Τενεσή, μια σύγχρονη απάτη», Κωνσταντίνος σ. Χατζηελευθερίου Θεολόγος , σσ. 32 - 33